Regionale Toetsingscommissies Euthanasie, 4 april 2023
Het aantal euthanasiegevallen in Nederland is in 2022 in vergelijking met 2021 met 13.7% gestegen tot 8720. Dit melden de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie in het jaarverslag over 2022. In 13 van de 8720 gevallen vonden de commissies dat er niet volgens de wettelijk zorgvuldigheidseisen was gehandeld.
Naar aanleiding van het rapport van het Academisch Comité wordt op dit moment het wetsvoorstel inzake abortus binnen de regering opnieuw besproken om de abortuswetgeving te liberaliseren. De bedenktijd van 6 dagen zou worden ingekort en de toegelaten termijn verlengd van 12 weken (na de bevruchting) naar 18 weken.
De Belgische Medische Vereniging Sint-Lucas kant zich tegen deze wijziging van de abortuswet om volgende redenen:
We roepen de politici op om in dit debat het welzijn, de zorg en het belang van zowel de vrouw in een moeilijke situatie als van haar ongeboren kind centraal te stellen.
Belgische Medische Vereniging Sint-Lucas
Een keuze voor euthanasie is geen individuele beslissing, blijkt uit onderzoek van Trouw. De mening van naasten en de eventuele belasting voor de omgeving spelen een grote rol.
10 januari 2023
An event entitled “AI Ethics: An Abrahamic commitment to the Rome Call” took at the Vatican on January 10th, 2023. On this occasion, three representatives of the three Abrahamic religions will sign the Rome Call for AI Ethics, a document issued by the Pontifical Academy for Life and furthered by the RenAIssance Foundation in an effort to promote algorethics, i.e. an ethical development of artificial intelligence.
Mons. Vincenzo Paglia, President of the Pontifical Academy for Life, who was the first to promote the Rome Call in February 2020, will attend the official signing ceremony with Chief Rabbi Eliezer Simha Weisz (Member of the Council of the Chief Rabbinate of Israel), and Sheikh Abdallah bin Bayyah (Head of the Abu Dhabi Forum for Peace and Chairman of the UAE Fatwa Council).
The first signatories of the Rome Call, Brad Smith (President of Microsoft), Dario Gil (Global Vice President of IBM) and Maximo Torero Cullen (FAO Chief Economist) will attend the inter-religious signing ceremony in the morning, with a view to renewing their commitment.
The ceremony will be preceded by an initial reflection on the urgency of algorethics, presented by Father Paolo Benanti, extraordinary professor of Ethics of Technologies at the Pontifical Gregorian University and scientific director of the RenAIssance Foundation.
After the papal audience, leading experts in the field will address the audience in the afternoon. The keynote speakers will be Prof. Ana Palacio (former Minister of Foreign Affairs of Spain), Prof. Mario Rasetti (Professor Emeritus of Theoretical Physics at the Politecnico of Turin, Italy and President of the Scientific Committee of CENTAI), Dr. Hamza Yusuf (President of Zaytuna College, Berkeley, CA, USA); Prof. Aviad Hacohen (President of the Academic Centre for Law and Science and former dean of the law school, Hod HaSharon, Israel) and Prof. Sebastiano Maffettone (Director of Ethos – LUISS Guido Carli University of Rome, Italy).
Katholiek Nieuwsblad, 7 december 2022
door Peter Doorakkers
Binnenkort mogen huisartsen de abortuspil verstrekken aan ongewenst zwangere vrouwen. De Eerste Kamer stemde dinsdag in met de initiatiefwet die dat voor de vroege zwangerschap mogelijk moet maken. In maart stemde de Tweede Kamer al in met het wetsvoorstel van GroenLinks, PvdA, D66 en VVD.
In de Senaat kreeg het behalve van die partijen ook steun van SP, PvdD, Fractie-Otten, CDA, 50PLUS, Fractie-Fentrop en zes van de zeven leden van de Fractie-Nanninga.
Van die laatste fractie stemde Bob van Pareren tegen het voorstel. Ook de fracties van SGP, ChristenUnie, PVV en FvD stemden tegen. De Onafhankelijke Senaatsfractie, een samenwerkingsverband van regionale partijen, was niet aanwezig.
De wetsaanpassing zal de uitzondering op de strafbaarheid van abortus uitbreiden. Op dit moment vallen alleen abortusartsen en artsen in een ziekenhuis of abortuskliniek daaronder. Onder de nieuwe regeling is het verstrekken van abortusmedicatie via de huisarts bij vroege zwangerschappen van strafbaarheid uitgezonderd.
Volgens voorstanders is dat een manier om de keuzevrijheid van vrouwen te vergroten: zij kunnen voortaan voor abortusmedicatie terecht bij een vertrouwde hulpverlener, zo klinkt het.
Toen het wetsvoorstel voor het eerst besproken werd in de Tweede Kamer, noemde de SGP dat beeld “romantisch”: in veel huisartsenpraktijken zouden artsen tijdelijk werken, waardoor er van een vertrouwensband en daarmee een betere begeleiding geen sprake zou zijn.
De ChristenUnie liet destijds desgevraagd weten zich af te vragen hoeverre de zorg nog meeweegt die huisartsen aan het ongeboren leven zouden moeten geven. “Dat heeft in zichzelf ook intrinsieke waarde. Ik zou de indieners willen vragen hoe zij dat aspect wegen in hun voorstel.”
Het CDA zei destijds niet op voorhand tegen het voorstel te zijn. Het hoopt dat begeleiding door een vertrouwd iemand als de huisarts, mogelijk abortussen kan voorkomen.
“Als er bijvoorbeeld sprake is van schuldenproblematiek, dan kan de huisarts de vrouw ook verwijzen naar een hulpverlener die dat helpt op te lossen. Want uiteindelijk is onze grote ambitie om het aantal abortussen naar beneden te brengen, met name de herhaalabortussen.”
Het Netwerk Katholieke Zorgprofessionals Nederland (NKZN) hield op 22 oktober 2022 een studiedag over vruchtbaarheid. Drs. Jeroen Eidhof, huisarts en lid van de werkgroep NKZN gaf een fraai en volledig overzicht van de biologische vruchtbaarheid van mannen en vrouwen en de medische mogelijkheden hier op in te grijpen.
Dr. Anton ten Klooster, moraaltheoloog aan de Tilburg School of Theology, ging naar aanleiding van de lezing van Jeroen Eidhof in op de rol van de arts in vragen rond vruchtbaarheid en seksualiteit. In de eerste plaats schetste hij de breed gedeelde erkenning van het belang van een geïntegreerde seksualiteit voor een goed leven. Bij deze overweging richt de aandacht zich op de patiënt en zijn of haar belangen, en in deze kwesties vaak háár belangen. Het grootste gedeelte van de lezing ging in op de rol van de arts. Ten Klooster schetste hoe in de literatuur het zogenaamde ‘provider of services’ model ter discussie wordt gesteld. Hierdoor wordt onvoldoende erkend dat geneeskunde geen technisch beroep is, maar iets dat het beste gestalte krijgt in de arts-patiëntrelatie – waarin ook ruimte is voor de ontwikkelde wijsheid van de arts, zonder dat dit paternalistisch wordt. Daarbij zullen ook ingewikkelde situaties voorbij komen. Dan is het geweten van belang, dat ook voortdurend gevormd kan blijven worden. Daar waar het de arts verbindt met zaken waar hij of zij grote bezwaren tegen heeft, kan het doordenken van het idee van ‘medewerking aan het kwaad’ behulpzaam zijn bij de onderscheiding van deze kwesties. De erkenning van het belang van het eigen geweten maakt dat het beroep van arts zich ontworstelt aan een (dreigend) technocratisch paradigma, en dat er geen ongezonde waterscheiding optreedt tussen de opgebouwde wijsheid van de arts en de inzichten die daar uitvloeien enerzijds en datgene wat de arts als ‘zorgverlener’ gevraagd wordt te doen. Gedurende en na deze lezing was er ook ruimte om concrete kwesties te bespreken, en ook van elkaar te leren.
Naar aanleiding van beide lezingen ontstond een waardevolle discussie over de Leer van de Kerk op het gebied van vruchtbaarheid, toepassing hiervan in de praktijk en dilemma’s die zich hierbij voordoen. Ook werd besproken hoe werkers in de gezondheidszorg gewetensvol proberen hiermee om te gaan.
Katholiek Nieuwsblad, 13 oktober 2022
door broeder René Stockman, generaal overste van de Broeders van Liefde
Twintig jaar Belgische euthanasiewet werd breed gevierd, ook in de media. Tot het Europees Hof kritisch oordeelde in een Vlaamse euthanasiezaak. Het is tijd om de euthanasiepraktijk grondig te evalueren.
Het stond in alle kranten: Mario Verstraete was de eerste die 20 jaar geleden gebruik maakte van de nieuwe wet die euthanasie onder bepaalde voorwaarden depenaliseerde. Tegelijk werden de daaropvolgende uitbreidingen van de wet dik in de verf gezet. Net als de stappen die nog gezet worden moeten om echt te kunnen spreken van een recht op euthanasie met zo weinig mogelijk of zelfs geen belemmerende voorwaarden. De kers op de taart was natuurlijk een uitgebreid interview met de pionier van de euthanasie in België, dr. Distelmans.
Maar op hetzelfde ogenblik oordeelde het Europees Hof dat in de zaak ‘Mortier-De Troyer’ artikel 2 van de Europese Conventie van de Rechten van de Mens niet werd gerespecteerd. Dat gaat over het recht op leven.
Dit laatste kwam amper in de kranten, want dit was een stoorzender in de positieve berichtgeving. Door onzorgvuldige omgang met de vereiste voorwaarden voor euthanasie, werd het recht op leven van mevrouw De Troyer geschonden.
Er kwamen tegelijk verschillende dingen aan het licht: hoe een kankerspecialist, dezelfde dr. Distelmans, een uitspraak deed over de psychische toestand van een ernstig depressieve patiënt; hoe hij van deze patiënt geld ontving voor zijn LEIF-organisatie; dat hij ervoor zorgde dat twee andere geneesheren gegarandeerd een positief euthanasie-advies gaven; dat hij die euthanasie uitvoerde en dat hij ook nog medevoorzitter is van de federale commissie die uitgevoerde euthanasiegevallen moet controleren.
Volgens de statistieken overlijden in België dagelijks zeven patiënten door euthanasie, en dat zijn enkel de geregistreerde gevallen. Het is dan toch wel merkwaardig dat de federale commissie oordeelt dat in alle euthanasiezaken in de afgelopen twintig jaar de procedures correct zijn gevolgd, enige uitzondering niet te na gesproken. Papier lijkt hier heel geduldig te zijn!
Nee, zelfs een buitenstaander moet vaststellen dat hier iets niet klopt. Het lijkt eigenlijk absurd dat een commissie een evaluatie moet uitvoeren op basis van achteraf ingevulde formulieren, om daaruit te besluiten dat alles in orde is. Komt er toch een klacht, overwegend vanuit de familie, dan leidt dit tot verontwaardiging: het is alsof het recht op euthanasie hiermee onrecht wordt aangedaan.
Zo zorgde een proces in 2020 voor grote beroering. Onderzocht werd of de euthanasie van Tine Nys, die er op 38-jarige leeftijd wegens psychisch lijden om vroeg, correct verlopen was. De overwegend katholieke middens die kritisch waren, werd verweten de hele zaak te hebben geënsceneerd. Wie zich nog durft af te vragen of euthanasie wel zo’n goede zaak is en of ze wel zomaar als ‘vooruitgang’ kan worden beschouwd, wordt in het verdomhoekje gezet en bestempeld als oerconservatief. Ook de uitspraak van het Europees Hof zal wel afgedaan worden als het resultaat van een lobby van ‘oerconservatieven’.
De zogenaamde progressieven hebben nog heel wat in petto. We kennen de slogans. Iedereen zou met hulp van een gezondheidswerker zelf moeten kunnen bepalen wanneer en waarom men euthanasie wil laten uitvoeren, ook als men het verzoek niet meer zelf kan formuleren. En ook mensen die levensmoe zijn en vinden dat hun leven voltooid is, zouden euthanasie moeten kunnen verkrijgen.
Niemand vraagt nog naar de mogelijke alternatieven om mensen niet te moeten doden, maar hen zogezegd van hun lijden of levensmoeheid af te helpen. Wordt doden nu echt het enige alternatief? Staat men nog stil bij de mogelijke schuldgevoelens die dit bij de familie kan achterlaten? En de invloed die dit kan hebben op andere patiënten in dezelfde situatie? Hoe zal men voorkomen dat financiële overwegingen de doorslag geven om euthanasie te vragen of te verlenen? En nee, dat laatste is zeker geen fabeltje.
En is het wel zo evident dat geneesheren het doden van een medemens als een normaal onderdeel van hun beroepsuitoefening gaan beschouwen? Hoeveel geneesheren en gezondheidswerkers worden niet onder druk gezet om uiteindelijk tegen hun geweten te handelen, omdat ze zich anders totaal gemarginaliseerd voelen?
Is het normaal dat ziekenhuizen als rechtspersonen geen eigen ethische keuzen meer kunnen maken, maar verplicht worden mee te gaan met ieder nieuw besluit rond euthanasie? En kan euthanasie eigenlijk wel als het ‘vijftiende werk van barmhartigheid’ worden beschouwd?
De lijst vragen is eindeloos, maar dit is de cruciaalste: is het niet de hoogste tijd om het hele euthanasiegebeuren grondig te evalueren en de vooruitstrevendheid van onze maatschappij vooral te tonen in het vinden van positieve alternatieven die mensen leven schenken in plaats van de dood? Hoe buigen wij de cultuur van de dood waarin we nu zijn verzeild geraakt, toch nog om naar een cultuur van het leven?
Katholiek Nieuwsblad, 11 oktober 2022
door Francesco Paloni
Het verbod om iemand te helpen bij zelfdoding moet helemaal verdwijnen, bepleit Coöperatie Laatste Wil (CLW). De organisatie spande maandag samen met 29 mede-eisers een rechtszaak aan tegen de Nederlandse Staat.
Als het aan CLW ligt moeten mensen zelf kunnen kiezen voor levensbeëindiging. Onder de huidige euthanasiewet kan dit alleen nadat een arts hier toestemming voor heeft gegeven. Daarbij moet sprake zijn van uitzichtloos en ondraaglijk lijden. Daarnaast verbiedt de wet om hulp te verlenen bij euthanasie. CLW wil dat dit juridisch verbod van tafel gaat.
“Eigenlijk ben ik het een beetje met ze eens”, reageert hoogleraar Ethiek Theo Boer. Het voormalig lid van de Regionale Toetsingscommissie Euthanasie ziet in de bestaande euthanasiewet het eigenlijke probleem.
“Als je er enerzijds op staat dat alle hulp bij levensbeëindiging moet plaatsvinden door een arts, dan heeft dit als voordeel dat de arts deskundig is op het gebied van levensbeëindiging”, redeneert Boer. Anderzijds, zegt hij, geeft de samenleving in de persoon van een arts een verkeerde boodschap af aan de patiënt.
“We geven hiermee mensen die uit het leven willen stappen groot gelijk. Sterker nog: we gaan ze daarbij helpen. Dat vind ik een hele problematische tendens in Nederland.” Boer pleit er daarom al langer voor om artsen op grotere afstand van levensbeëindiging te plaatsen. “Ik blijf levensbeëindiging problematisch vinden en zal altijd tegen iemand zeggen: doe het niet. Maar als iemand dat per se wil, laat hem dan zijn eigen verantwoordelijkheid dragen.”
Moraaltheoloog Lambert Hendriks plaatst vanuit een katholiek perspectief bezwaren bij het initiatief van CLW. “Als je hulp bij zelfdoding zo toegankelijk gaat maken verdwijnt er weer een drempel”, zegt hij. “Daarmee help je niet: je beëindigt het probleem, maar je maakt tegelijk de mens zelf tot probleem. Die heeft echter een onaantastbare waardigheid.”
Volgens Hendriks is zelfdoding een uitdrukking van schijnbaar onoplosbare problematiek bij mensen die ervoor willen kiezen. “Ze zien dan geen andere uitweg dan de dood. Moet je dan zeggen: laat ze maar? Dat is schrijnend.” De maatschappij moet er juist alles op alles zetten om mensen te helpen om niet voor euthanasie te kiezen, stelt de moraaltheoloog. “Zelfs als er menselijk gezien geen oplossing lijkt te zijn, moet je manieren zoeken om het leven van deze mensen zinvol te maken. Help mensen om te beseffen dat ze er mogen zijn. Dat is waardevol.”
De rechtbank in Den Haag waar CLW de rechtszaak heeft aangespannen, komt uiterlijk medio december met een uitspraak.
Katholiek Nieuwsblad, 6 oktober 2022
door Francesco Paloni
Belgische artsen hebben het recht op leven van een vrouw geschonden die euthanasie kreeg omwille van ernstige depressies. Dat heeft het Europees Hof Voor de Rechten van de Mens dinsdag geoordeeld. Het Hof ziet geen bezwaar in de Belgische euthanasiewetgeving, maar beticht de Belgische controlecommissie van gebrek aan onafhankelijkheid.
Volgens het Hof heeft België artikel 2 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens geschonden, waarin burgerrechten voor alle Europese inwoners zijn geregeld. Het betreffende artikel stelt dat het recht op leven van personen wettelijk beschermd moet zijn.
De zaak werd aangespannen door Tom Mortier, zoon van Godelieva de Troyer, de vrouw in kwestie. Zij stierf in 2012 op 64-jarige leeftijd door middel van een dodelijke injectie die werd toegediend door een Belgische oncoloog. De vrouw leed volgens haar behandelende artsen aan een ongeneeslijke vorm van depressie. De Troyer was lichamelijk gezond.
Haar psychiater, die de vrouw meer dan twintig jaar behandelde, twijfelde of ze wel aan de wettelijke voorwaarden voldeed om in aanmerking te komen voor euthanasie. Zowel de oncoloog die de dodelijke injectie toediende als het ziekenhuis bracht hem niet op de hoogte van hun voornemen om het euthanasieverzoek in te willigen.
Ook haar zoon hoorde pas de dag na haar euthanasie dat zijn moeder was overleden, waarop hij een klacht indiende. Mortier besloot later om de zaak aanhangig te maken voor het Europees Hof. Hij liet zich daarbij juridisch bijstaan door ADF International, een christelijke organisatie.
Volgens het Hof kon de Belgische Federale Controle- en Evaluatiecommissie Euthanasie (FCEE) de omstandigheden waardoor de vrouw om euthanasie vroeg onmogelijk goed en onpartijdig onderzoeken. De arts die instemde met het euthanasieverzoek en de euthanasie vervolgens uitvoerde, is voorzitter van de controlecommissie. Dat betekent dat hij zelf mee oordeelde over de wettigheid van zijn eigen handelen.
De Belgische euthanasiewetgeving bood daarmee onvoldoende bescherming van het recht op leven van de betrokken vrouw, aldus het Hof.
Volgens Robert Clarke van ADF, die Mortier als advocaat bijstond, toont de uitspraak het gevaar van het wettelijk regelen van euthanasie.
Hij omschrijft de oncoloog die De Troyer de injectie toediende, als België’s prominentste voorstander van euthanasie. De vrouw maakte voor de euthanasie werd uitgevoerd een bedrag over naar LevensEindeInformatieForum. Die organisatie is opgericht en voorgezeten door de oncoloog. Diens voorzitterschap van de FCEE is volgens Clarke een “duidelijke vorm van belangenverstrengeling”.
“Het feit dat België wordt veroordeeld voor de schending van het recht op leven is op zijn zachts gezegd opmerkelijk”, zegt Jean-Paul Van De Walle, juridisch adviseur bij ADF. “In het jaar 2021 werden 179 rechtszaken tegen België behandeld door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. In slechts 4,4 procent van die zaken werd België veroordeeld.”
De zoon van de vrouw, Tom Mortier, hoopt dat de uitspraak mensen alert maakt op “de immense schade van euthanasie”, niet alleen voor mensen in kwetsbare situaties die euthanasie overwegen, maar ook voor hun familieleden en de maatschappij. “We hebben in onze maatschappij de betekenis verloren van het zorgen voor elkaar”, schrijft hij in een verklaring.
In België is euthanasie sinds 2002 wettelijk geregeld. Volgens de wet moet de persoon die erom vraagt aanhoudend ondraaglijk en uitzichtloos fysiek of psychisch lijden. België is, na Nederland, het tweede land ter wereld waar euthanasie is toegestaan.
Pauselijke Academie voor het Leven, 29 augustus 2022
Tijdens een televisie-uitzending op 26 augustus 2022 antwoordde mgr. Paglia aan de interviewer die vroeg of Wet 194 kon worden afgeschaft, dat de wet nu een “pijler” van het Italiaanse sociale leven was, zozeer is die ingebed in het Italiaanse rechtssysteem. En wat meer is, geen enkele politieke macht is momenteel van plan om haar af te schaffen.
De bedoeling van de verklaring was niet een waardeoordeel over de wet te geven, maar veeleer de constatering dat het praktisch onmogelijk is om wet 194 af te schaffen omdat het nu een structureel onderdeel is van de relevante wetgeving. Over de kwaliteit van de “pijler” valt echter veel te zeggen.
Mgr. Paglia benadrukte in hetzelfde interview krachtig dat het dringend noodzakelijk was om dat deel van de wet te bevorderen dat betrekking heeft op de verdediging en bevordering van het moederschap, zoals kardinaal Ruini zich destijds ook uitsprak. Dat de wet kan en inderdaad moet worden verbeterd in de richting van een meer volledige verdediging van het ongeboren kind; dit is meer dan wenselijk, met aandacht voor het vermijden van het risico van verslechtering van de situatie, zoals helaas in sommige gevallen is gebeurd.
De reactie die sommigen hebben gehad op de verklaring van mgr. Paglia lijkt eigenlijk meer een voorwendsel, zelfs beledigend. Niet alleen omdat men zich ertoe beperkte om een woord (“pijler”) uit de context te halen (en dit is al een ernstige zaak!), maar vooral door geen rekening te houden met de talrijke interventies van Mgr. Paglia over de verdediging en bevordering van het leven op alle leeftijden (van conceptie tot dood) en in alle situaties (hoe vaak wordt het met voeten getreden bij kinderen, vrouwen, gevangenen, ter dood veroordeelde gevangenen, immigranten, ouderen); ook de interventies van mgr. Paglia tegen euthanasie en voor het bevorderen van een nieuwe aandacht voor ouderen.
Wat abortus betreft, is het in ieder geval voldoende om terug te denken aan de viering van 29 mei jongstleden, gepromoot door de Movement for Life, waarbij bisschop Paglia een beeld van Maria zegende met het kind in haar schoot.
Vaticaanstad, 29 augustus 2022
Vertaling: dr. J.A. Raymakers
Open brief Wetswijzigingen inzake abortus 2023 Artsenvereniging waarschuwt