In de Tweede Kamer van de Staten Generaal wordt de Asielnoodmaatregelenwet behandeld. Een amendement is aangenomen als onderdeel van deze wet waardoor het strafbaar wordt hulp te verlenen aan iemand die “illegaal”, dat wil zeggen zonder de vereiste papieren, in ons land verblijft. Ook “illegaal” verblijf in ons land wordt strafbaar gesteld. Dit druist in tegen de waarden van onze katholieke sociale leer.
Raad van Kerken
Zojuist heb ik gezien dat de Raad van Kerken, waar ook de katholieke Kerk in participeert, een verklaring heeft uitgegeven over deze aspecten van de Asielnoodmaatregelenwet. Die is op de website van de Raad te lezen:
Stem tegen een verbod op medemenselijkheid
Nadat op 1 juli 2025 verschillende amendementen op asielwetten werden goedgekeurd, doen de Raad van Kerken in Nederland en In Vrijheid Verbonden in een brief een dringende oproep aan de leden van de Tweede Kamer om op 3 juli tegen de wetten te stemmen.
De strafbaarstelling van illegaliteit en de strafbaarstelling van de hulp aan mensen die illegaal hier verblijven is een maatregel die haaks staat op de waarden van humaniteit en recht die onze religieuze en levensbeschouwelijke tradities met elkaar verbinden. Elke mens heeft een unieke waardigheid die onschendbaar is en die ook bescherming waardig is.
Zowel de strafbaarstelling van illegaal verblijf als de strafbaarstelling van hulp aan mensen die illegaal hier verblijven gaan tegen deze waarden en overtuigingen in. De criminalisering van de meest kwetsbare groepen in de samenleving tast niet alleen fundamentele menselijke waarden en rechten aan. Deze criminalisering werkt ook uitbuiting in de hand, vergroot de afstand tot de hulpverlening, vergroot de spanningen tussen groepen en verslechtert de veiligheid in de samenleving.
De maatregelen zijn een klap in het gezicht van kwetsbare mensen, die zich vaak in zeer moeilijke omstandigheden staande moeten houden. De maatregelen zijn ook een klap in het gezicht van de barmhartigheid en naastenliefde waaraan wij en velen met ons op verschillende manieren en in veel uiteenlopende werkzaamheden en maatschappelijke organisaties gestalte geven. Voor ons is het ondenkbaar en onaanvaardbaar dat medemenselijkheid op deze wijze strafbaar gesteld zou kunnen worden.
Daarom roepen wij de leden van de Tweede Kamer op om tegen de wetsvoorstellen te stemmen die illegaal verblijf en/of de hulp aan mensen die hier illegaal verblijven strafbaar stellen.
Geert van Dartel, voorzitter Raad van Kerken
Coen Wessel, algemeen secretaris Raad van Kerken
Derk Stegeman, voorzitter werkgroep Vluchtelingen Raad van Kerken
Sentiment
Het sentiment in de samenleving is helaas sterk gericht tegen asielzoekers en migranten, hoewel er aan de andere kant in vele beroepen in onze samenleving juist heel hard mensen nodig zijn. Dat sentiment zou al veranderen als sommige problemen in onze samenleving werden opgelost, zoals het woningtekort.
Universele bestemming
Het besluit om mensen wel of niet toe te laten kan zeker aan afweging onderhevig zijn. Die afweging zal echter niet louter kunnen en mogen bestaan in het willen behouden van onze rijkdommen voor onszelf, zonder aan onze naasten te denken. De katholieke sociale leer spreekt van een “universele bestemming van de goederen”. De aarde is niet van ons alleen, de aarde is voor en van iedereen.
Voorkeursoptie
Onze katholieke sociale leer heeft het daarbij over een voorkeursoptie voor de armen. Het beginsel van de universele bestemming van de aardse goederen vereist dat we met bijzondere aandacht en ijver omzien naar de armen, naar wie zich in de marges van de samenleving bevinden en naar alle mensen die niet vooruit kunnen komen (vgl. Compendium van de sociale leer, n. 182). Hier gaat het niet alleen om christen-zijn, maar ook gewoon om sociale verantwoordelijkheid. We hebben een plicht om te zien naar mensen die arm zijn en in de marge van de samenleving verkeren.
Mensen in de marge
Het verbieden van zorg en omzien naar mensen in de marge van de samenleving, is onmenselijk en daarom verwerpelijk. We moeten hopen en bidden dat dit niet door de wetgeving van enig beschaafd land wordt geaccepteerd.
Ons falen
De asielstromen presenteren ons in feite ook de rekening van ons eigen falen: we zijn er niet in geslaagd de welvaart beter te verdelen, landen te helpen zich te ontwikkelen en politieke systemen te bevorderen die werkelijk democratisch zijn, zoals bijvoorbeeld de H. Paus Paulus VI zo indringend heeft gevraagd. Daar zijn vele oorzaken voor, maar wij, mensen en regeringen van de welvarende landen zijn ook debet aan de situatie waarin de wereld zich nu bevindt.
+ Jan Hendriks
Bisschop van Haarlem-Amsterdam
Commentaar redactie KSME
In het huidige wetsvoorstel is nog zeer onduidelijk welke hulp er wel en niet geboden zou mogen worden. Als bepaalde hulp wordt uitgesloten, zou dat ook voor bepaalde medische hulp kunnen gelden.
