Katholieke Stichting Medische Ethiek
28 maart 2024

Vaticaan: geen alternatief? Dan zijn huidige coronavaccins moreel geoorloofd

Katholiek Nieuwsblad, 22 december 2020

Als er geen alternatieven beschikbaar zijn, is het moreel acceptabel om coronavaccins te ontvangen die zijn ontwikkeld of getest met behulp van cellijnen die uit geaborteerde foetussen afkomstig zijn. Dat schrijft de Vaticaanse Congregatie voor de Geloofsleer.

Echter, “het geoorloofd gebruik van dergelijke vaccins impliceert op geen enkele manier – en mag op geen enkele manier impliceren – dat er een morele instemming is met het gebruik van cellijnen die voortkomen uit geaborteerde foetussen”.

“Zowel farmaceutische bedrijven als gezondheidsinstanties van overheden worden dus aangemoedigd om ethisch acceptabele vaccins te produceren, goed te keuren, te verspreiden en aan te bieden die geen gewetensproblemen creëren voor de zorgaanbieders of de mensen die gevaccineerd gaan worden”, aldus de Congregatie.

Verheldering

De notitie ‘Over de moraliteit van het gebruik van sommige anti-Covid-19 vaccins’ werd vorige week door paus Franciscus bekeken, die volgens de Congregatie opdracht gaf voor publicatie. Het document verscheen maandag.

Vaccins tegen het nieuwe coronavirus worden inmiddels in sommige delen van de wereld gedistribueerd. Dit leidde tot vragen aan de Congregatie om een leidraad voor het gebruik van vaccins waarbij “in de loop van het onderzoek en de productie cellijnen zijn gebruikt die aan weefsel zijn ontleend dat werd verkregen van twee abortussen die in de afgelopen eeuw plaatsvonden”.

Bisschoppen, katholieke organisaties en experts deden volgens de Congregatie “diverse en soms conflicterende” uitspraken over de moraliteit van het gebruik ervan, wat vragen opriep. Hoewel de Congregatie zelf en de Pauselijke Academie voor het Leven eerder al notities en instructies publiceerden over dit thema, “verlangt deze congregatie enkele indicaties aan te bieden ter verheldering”.

Moreel aanvaardbaar

De Kerk leert dat er verschillende niveaus van verantwoordelijkheid voor medewerking aan kwaad bestaan. Zo is de verantwoordelijkheid van degene die besluit cellijnen van ongeoorloofde oorsprong te gebruiken, niet dezelfde als die van mensen “die geen zeggenschap in een dergelijk besluit hebben”, citeerde de Congregatie een eigen instructie Dignitas Personae uit 2008.

“Als ethisch onberispelijke Covid-19-vaccins niet beschikbaar zijn – bijvoorbeeld in landen waar vaccins zonder ethische problemen niet beschikbaar worden gemaakt voor artsen en patiënten, of waar hun distributie moeilijker is vanwege speciale opslag- en transportomstandigheden, of wanneer verschillende soorten vaccins in hetzelfde land worden verdeeld maar gezondheidsautoriteiten het burgers niet toestaan te kiezen met welk vaccin zij ingeënt worden – dan is het moreel aanvaardbaar om Covid-19-vaccins te ontvangen waarbij cellijnen uit geaborteerde foetussen zijn gebruikt in het onderzoeks- en productieproces”, schrijft de Congregatie in haar nieuwe notitie.

Anders oncontroleerbare verspreiding

Het gebruik ervan is moreel geoorloofd als de “passieve materiële medewerking” met het kwaad van een abortus “waaruit de cellijnen voortkomen, wat degene betreft die het uiteindelijke vaccin gebruikt, ver verwijderd is”

“De morele plicht om zulke passieve materiële medewerking te vermijden, is niet verplicht als er een ernstig gevaar bestaat, zoals een anders oncontroleerbare verspreiding van een ernstige pathologische ziekteverwekker – in dit geval de pandemische verspreiding van het SARS-CoV-2 virus dat Covid-19 veroorzaakt.”

In zo’n geval kunnen “alle vaccinaties die als klinisch veilig en effectief worden erkend, in goed geweten gebruikt kunnen worden, met de zekerheid dat het gebruik ervan geen formele medewerking aan de abortus vormt”.

‘Geen goedkeuring abortus’

De Congregatie benadrukt wel dat dit alles “geen goedkeuring” betekent van abortus, “ook niet indirect”, en dat het “noodzakelijkerwijs verzet tegen deze praktijk veronderstelt van de kant van degenen die deze vaccins gebruiken”.

De Congregatie herhaalde de oproep van het Vaticaan aan farmaceuten en overheden om vaccins te ontwikkelen en gebruiken waarbij überhaupt geen moreel gecompromitteerde cellijnen zijn gebruikt.

Vaccinatie kan worden aangeraden

Wat het vaccineren zelf betreft, is er niet alleen een plicht om de eigen gezondheid te beschermen, maar ook om het algemeen welzijn te bevorderen. Vanuit dat oogpunt kan vaccinatie worden aangeraden als er geen andere manieren zijn om een epidemie te stoppen of voorkomen, “in het bijzonder om de zwaksten en meest blootgestelden te beschermen”.

Wie op gewetensgronden geen vaccins wil ontvangen waarbij in de productie cellijnen uit geaborteerde foetussen zijn gebruikt, “moet zijn uiterste best doen” om besmetting te voorkomen en de gezondheid van anderen niet in gevaar te brengen.

Vaccins beschikbaar maken voor arme landen

Tot slot merkt de Congregatie op dat farmaceuten, overheden en ngo’s een morele plicht hebben om effectieve, veilige en ethisch acceptabele vaccins ook toegankelijk te maken voor de armste landen, “op een manier die niet kostbaar is voor hen”.

Anders wordt dit gebrek aan toegang nog een teken van discriminatie en onrechtvaardigheid “die arme landen ertoe veroordeelt in gezondheids-, economische en maatschappelijke armoede te blijven leven”.


Notitie over ethische aspecten van het gebruik van enkele anti-COVID-19 vaccins

Note on the morality of using some anti-Covid-19 vaccines
Congregation for the Doctrine of the Faith, 21 december 2020

The question of the use of vaccines, in general, is often at the center of controversy in the forum of public opinion. In recent months, this Congregation has received several requests for guidance regarding the use of vaccines against the SARS-CoV-2 virus that causes Covid-19, which, in the course of research and production, employed cell lines drawn from tissue obtained from two abortions that occurred in the last century. At the same time, diverse and sometimes conflicting pronouncements in the mass media by bishops, Catholic associations, and experts have raised questions about the morality of the use of these vaccines.

There is already an important pronouncement of the Pontifical Academy for Life on this issue, entitled “Moral reflections on vaccines prepared from cells derived from aborted human fetuses” (5 June 2005). Further, this Congregation expressed itself on the matter with the Instruction Dignitas Personae (September 8, 2008, cf. nn. 34 and 35). In 2017, the Pontifical Academy for Life returned to the topic with a Note. These documents already offer some general directive criteria.

Since the first vaccines against Covid-19 are already available for distribution and administration in various countries, this Congregation desires to offer some indications for clarification of this matter. We do not intend to judge the safety and efficacy of these vaccines, although ethically relevant and necessary, as this evaluation is the responsibility of biomedical researchers and drug agencies. Here, our objective is only to consider the moral aspects of the use of the vaccines against Covid-19 that have been developed from cell lines derived from tissues obtained from two fetuses that were not spontaneously aborted.

1. As the Instruction Dignitas Personae states, in cases where cells from aborted fetuses are employed to create cell lines for use in scientific research, “there exist differing degrees of responsibility”  of cooperation in evil. For example,“in organizations where cell lines of illicit origin are being utilized, the responsibility of those who make the decision to use them is not the same as that of those who have no voice in such a decision”.

2. In this sense, when ethically irreproachable Covid-19 vaccines are not available (e.g. in countries where vaccines without ethical problems are not made available to physicians and patients, or where their distribution is more difficult due to special storage and transport conditions, or when various types of vaccines are distributed in the same country but health authorities do not allow citizens to choose the vaccine with which to be inoculated) it is morally acceptable to receive Covid-19 vaccines that have used cell lines from aborted fetuses in their research and production process.

3. The fundamental reason for considering the use of these vaccines morally licit is that the kind of cooperation in evil (passive material cooperation) in the procured abortion from which these cell lines originate is, on the part of those making use of the resulting vaccines, remote. The moral duty to avoid such passive material cooperation is not obligatory if there is a grave danger, such as the otherwise uncontainable spread of a serious pathological agent –in this case, the pandemic spread of the SARS-CoV-2 virus that causes Covid-19. It must therefore be considered that, in such a case, all vaccinations recognized as clinically safe and effective can be used in good conscience with the certain knowledge that the use of such vaccines does not constitute formal cooperation with the abortion from which the cells used in production of the vaccines derive. It should be emphasized, however, that the morally licit use of these types of vaccines, in the particular conditions that make it so, does not in itself constitute a legitimation, even indirect, of the practice of abortion, and necessarily assumes the opposition to this practice by those who make use of these vaccines.

4. In fact, the licit use of such vaccines does not and should not in any way imply that there is a moral endorsement of the use of cell lines proceeding from aborted fetuses.  Both pharmaceutical companies and governmental health agencies are therefore encouraged to produce, approve, distribute and offer ethically acceptable vaccines that do not create problems of conscience for either health care providers or the people to be vaccinated.

5. At the same time, practical reason makes evident that vaccination is not, as a rule, a moral obligation and that, therefore, it must be voluntary. In any case, from the ethical point of view, the morality of vaccination depends not only on the duty to protect one’s own health, but also on the duty to pursue the common good. In the absence of other means to stop or even prevent the epidemic, the common good may recommend vaccination, especially to protect the weakest and most exposed. Those who, however, for reasons of conscience, refuse vaccines produced with cell lines from aborted fetuses, must do their utmost to avoid, by other prophylactic means and appropriate behavior, becoming vehicles for the transmission of the infectious agent. In particular, they must avoid any risk to the health of those who cannot be vaccinated for medical or other reasons, and who are the most vulnerable.

6. Finally, there is also a moral imperative for the pharmaceutical industry, governments and international organizations to ensure that vaccines, which are effective and safe from a medical point of view, as well as ethically acceptable, are also accessible to the poorest countries in a manner that is not costly for them. The lack of access to vaccines, otherwise, would become another sign of discrimination and injustice that condemns poor countries to continue living in health, economic and social poverty.

The Sovereign Pontiff Francis, at the Audience granted to the undersigned Prefect of the Congregation for the Doctrine of the Faith, on 17 December 2020, examined the present Note and ordered its publication.

Rome, from the Offices of the Congregation for the Doctrine of the Faith, on 21 December 2020, Liturgical Memorial of Saint Peter Canisius.

Luis F. Card. Ladaria, S.I.  
Prefect  

+ S.E. Mons. Giacomo Morandi
Titular Archbishop of Cerveteri
Secretary


Bisschoppen VS verduidelijken standpunt R.K. Kerk t.o.v. COVID-19 vaccinatie

Vatican News, 15 december 2020

De bisschoppen van de Verenigde Staten verduidelijken in een verklaring hoe er vanuit Rooms-katholiek perspectief tegen COVID-19 vaccinatie aangekeken moet worden. Ze concluderen dat vaccinatie tegen COVID-19 in de huidige omstandigheden met de beschikbare vaccins moreel aanvaardbaar is. Het blijft een opdracht voor alle katholieken onder de aandacht te brengen en er dus voor te pleiten dat ontwikkeling en productie van vaccins plaatsvindt zonder hiervoor materiaal te gebruiken dat in verband kan worden gebracht met abortus.


‘Daad van naastenliefde’: bisschoppen wereldwijd pleiten voor vaccinatie tegen Covid

Katholiek Nieuwsblad, 14 december 2020
door Selinde van Dijk-Kroesbergen

Steeds meer bisschoppenconferenties dringen aan op vaccinatie tegen het coronavirus. Het Vaticaan heeft aangekondigd hier in de eerste maanden van 2021 mee te starten. Men benadrukt dat vaccinatie het algemeen welzijn dient.

De directeur van de Vaticaanse gezondheidsdienst, dr. Andrea Arcangeli, zegt tegen Vatican News dat alleen bij een hoge inentingsgraad onder de bevolking het mogelijk zal zijn om “echte voordelen te behalen op het gebied van de volksgezondheid en om de pandemie onder controle te krijgen”.

Hij pleit voor een goede voorlichting. “Het vaccin is niet alleen bedoeld om de eigen gezondheid te beschermen, maar ook die van andere mensen”, aldus Arcangeli.

Kardinaal Eijk: ‘Vaccineren is daad van naastenliefde’

Ook kardinaal Wim Eijk vindt dat we het algemeen welzijn in het oog moeten houden. Op de website van de Nederlandse bisschoppenconferentie schrijft hij: “Het algemeen welzijn heeft uiteindelijk tot doel het persoonlijk welzijn van alle leden van de samenleving.”

Dat wil echter niet zeggen dat de overheid vaccinatie kan verplichten, omdat het “een ingreep in de integriteit van het lichaam van de menselijke persoon betreft”, aldus Eijk.

Hij vindt het belangrijk om door goede voorlichting mensen te stimuleren zich te laten vaccineren en raadt vaccineren ook aan. “Mensen zijn dan niet alleen zelf beschermd tegen het virus, maar ook hun naasten worden beschermd en in die zin is vaccineren ook een daad van naastenliefde.”

‘Plicht om anderen te beschermen’

In Engeland is er vorige week al begonnen met een vaccinatieprogramma. Bisschop Richard Moth zei namens de bisschoppenconferentie van Engeland en Wales dat katholieken het vaccin “in goed geweten” mogen ontvangen of weigeren. Maar bij weigering blijft wel de plicht om “anderen tegen infectie te beschermen”.

Hij zei dat het vaccin “een belangrijke doorbraak vormt in de bescherming van anderen en zichzelf tegen het virus; een virus dat niet alleen een wereldwijde pandemie heeft veroorzaakt en tot een enorm verlies aan mensenlevens heeft geleid, maar ook een grote last heeft gelegd op gezondheidswerkers en systemen”.

Hij voegde eraan toe dat iedereen “de plicht heeft anderen te beschermen tegen infectie met het gevaar van ernstige ziekte en voor sommigen de dood. Een vaccin is de meest effectieve manier om dit te bereiken, tenzij men besluit zichzelf te isoleren”.

‘Essentieel deel Covid-preventie’

Evenals in Engeland is ook in Noord-Ierland het vaccinatieprogramma reeds gestart. In de Republiek Ierland wil men volgende maand beginnen, als het beoogde vaccin is goedgekeurd.

De bisschoppen van Ierland zeggen dat “veilige en effectieve vaccinatie een essentieel aspect is” van Covid-19-preventie. Ze moedigen katholieken aan om vaccinatieprogramma’s te steunen, “niet alleen voor hun eigen bestwil, maar ook voor de bescherming van het leven en de gezondheid van degenen die kwetsbaar zijn en voor het algemeen welzijn van de mensheid”.

‘Strenge veiligheidstests’

Arcangeli heeft begrip voor de vrees die er bestaat vanwege de snelheid waarmee het vaccin ontwikkeld is. Maar, zei hij, “er zijn zeer strenge veiligheidstests uitgevoerd”. Voorlopig zal het Vaticaan de vaccinatie van minderjarigen niet aanbevelen, aangezien “studies met deze leeftijdsgroep nog niet zijn uitgevoerd”.

Ethische vragen

Er leven ook ethische vragen over enkele van de coronavaccins, waarbij in de testfase cellijnen zijn gebruikt die in de jaren zestig verkregen zijn uit enkele geaborteerde foetussen. De vraag is dan, of het ontvangen van zo’n vaccin niet een soort medewerking aan abortus is.

De Pauselijke Academie voor het Leven, bisschoppen over de hele wereld en pro-life commissies zeggen hebben gezegd dat deze vaccins toch ontvangen kunnen worden. Er is sprake van voldoende morele afstand tussen de toediening van het vaccin en de oorspronkelijke onrechtmatige handeling.

Eijk: vaccin gerechtvaardigd

Ook kardinaal Eijk, namens de Nederlandse bisschoppen referent voor medische ethiek, ging op die vraag in.

“Volgens de katholieke leer is medewerking aan een op zich verkeerde of kwade handeling in het algemeen verboden”, schrijft hij. “Maar deze medewerking kan in sommige gevallen worden gerechtvaardigd, namelijk als degene die medewerking verleent niet instemt met de kwade handeling als zodanig en de handeling waarmee men medewerking verleent niet nabij is aan, maar los staat van de kwade handeling. Dit is het geval als de onderzoekers de bewuste cellijnen gebruiken, die afkomstig zijn van twee, ruim een halve eeuw geleden geaborteerde menselijke foetussen.”

‘Voldoende ernstige reden’

“Voor een dergelijke vorm van medewerking aan een kwade handeling is volgens de katholieke leer bovendien een naar verhouding voldoende ernstige reden vereist. De ontwikkeling van een vaccin tegen het coronavirus, dat het leven in praktisch alle delen van de wereld de samenleving ernstig ontwricht, is zo’n reden.”

De kardinaal verwees naar een eerdere verklaring over vaccineren van de Pauselijke Academie voor het Leven.

Dr. Moira McQueen van het Canadese Katholieke Instituut voor Bio-ethiek schreef in een tijdschrift van het aartsbisdom Edmonton: “De officiële leer zegt dat als ethische (synthetische) vaccins niet beschikbaar zijn, je dit vaccin kunt nemen.”

Bronnen: Catholic News Service, rkkerk.nl
Interview met kardinaal W.J. Eijk over vaccineren
Analyse van COVID-19 vaccinatie vanuit katholiek perspectief door dr. L.J.M. Hendriks en prof.dr. F.J. van Ittersum
Meer informatie over vaccinatie in hoofdstuk “Preventieve Geneeskunde en Vaccinatie” in Handboek Katholieke Medische Ethiek, editie vanaf 2019


Overgenomen met toestemming van Katholiek Nieuwsblad.


Wel of niet vaccineren tegen Covid-19, wat zegt de katholieke leer?

RKKerk.nl, 8 december 2020

Nu de ontwikkeling van verschillende vaccins tegen Covid-19 vordert, nemen de vragen rond wel of niet laten vaccineren toe. Deze vragen worden ook gesteld aan de bisschoppenconferentie. Kardinaal Eijk, referent voor medische ethiek namens de conferentie, beantwoordt een aantal van de meest gestelde vragen over dit onderwerp. Belangrijke vraag is of de referent katholieken aanraadt zich te laten vaccineren.

Mag de overheid maatregelen opleggen op het gebied van de gezondheidszorg zoals nu gebeurt in verband met het voorkomen van de verspreiding van Covid-19?

Veel mensen in onze samenleving verzetten zich tegen de door de overheid opgelegde maatregelen met een beroep op hun individuele vrijheid.  Puur gedacht vanuit het individu, waarin men zichzelf centraal stelt en geneigd is anderen als toeschouwer te zien, geldt een overheid die dwingende maatregelen oplegt als een bedreiging. Het algemeen welzijn wordt daarbij gemakkelijk uit het oog verloren.

Als we over het algemeen welzijn spreken binnen de christelijke sociale leer, dan gaat het niet over een algemeen belang van de staat waaraan de individuele leden van de samenleving eventueel opgeofferd kunnen of moeten worden. Het algemeen welzijn heeft uiteindelijk tot doel het persoonlijk welzijn van alle leden van de samenleving. Vanuit haar specifieke verantwoordelijkheid mag en zelfs moet de overheid met het oog op het algemeen welzijn dwingende maatregelen opleggen als dat nodig is om de gezondheid van alle leden van de samenleving te beschermen.

Een werkend vaccin komt steeds dichterbij. Waaraan zou zo’n vaccin moeten voldoen om acceptabel te zijn?

Het coronavirus kan alleen een halt worden toegeroepen door middel van vaccinatie. Het wachten is echter op een vaccin dat het gewenste effect oplevert, namelijk een afdoende afweerreactie tegen het coronavirus teweegbrengt en daardoor de gevaccineerde persoon bescherming biedt tegen infectie met het coronavirus. De mens, geschapen naar Gods beeld en gelijkenis heeft wil en verstand en daardoor een zekere voorzienigheid evenals God, zij het in zeer beperkte mate. Dit schept een verantwoordelijkheid die hij ook waar moet maken. Het is dus ook een ethische opdracht om te zorgen dat er zo snel mogelijk een vaccin beschikbaar komt.

Dit vaccin moet aan een aantal voorwaarden voldoen: het moet uiteraard werkzaam zijn en een infectie van het coronavirus en de verspreiding ervan daadwerkelijk voorkomen. Daarnaast mag het niet tot nauwelijks bijwerkingen hebben, omdat het vaccin in principe bij een heel groot aantal gezonde personen moet worden toegepast. Bij mensen die sowieso al meer risico lopen door het coronavirus ernstig ziek te worden, zou men wellicht meer risico’s mogen nemen. Maar vaccinatie heeft tot doel een groot deel van de bevolking immuun te maken tegen een corona-infectie. Daarom mag het vaccin geen ernstige bijwerkingen hebben.

Zou de overheid mensen mogen dwingen om zich te laten vaccineren?

De overheid kan in principe niet met een beroep op het algemeen welzijn mensen dwingen om zich te laten vaccineren. De reden is dat vaccinatie een ingreep in de integriteit van het lichaam van de menselijke persoon betreft. Hiervoor moet de desbetreffende persoon toestemming geven.  Wat de overheid wel mag en moet doen is de leden van de samenleving zoveel mogelijk over het vaccin en het belang van vaccinatie voorlichten met als doel zoveel mogelijk mensen te stimuleren om zich te laten inenten.

Ook kunnen mensen ertoe worden aangezet zich te laten vaccineren door de vaccinatie gratis te maken. De Wereldgezondheidsorganisatie vraagt een vaccinatiegraad van ruim 95%. Bij sommige infectieziekten lijkt een vaccinatiegraad van 90% ook voldoende. Hiermee wordt al een groepsimmuniteit bereikt, die een goede bescherming tegen besmetting met het coronavirus geeft voor alle leden van de samenleving – ook voor degenen die zich niet hebben laten inenten. Mocht iemand die niet is ingeënt dan een coronabesmetting oplopen, dan kan dat in ieder geval niet leiden tot een epidemie. Om deze reden is het tevens onnodig mensen te dwingen zich te laten inenten.

Er komen veel vragen over de productiewijze van vaccins en het gebruik daarvoor van cellijnen uit geaborteerde foetussen. Klopt dit bezwaar en zo ja hoe hier dan mee om te gaan?

Soms worden inderdaad vraagtekens gezet bij de wijze waarop een vaccin wordt geproduceerd. In een aantal gevallen worden hierbij cellijnen gebruikt die in de jaren ’60 van de vorige eeuw door abortus provocatus verkregen zijn. Is het gebruik van deze cellijnen niet een soort van medewerking aan deze abortus, is dan de vraag.

Volgens de katholieke leer is medewerking aan een op zich verkeerde of kwade handeling in het algemeen verboden. Maar deze medewerking kan in sommige gevallen worden gerechtvaardigd, namelijk als degene die medewerking verleent niet instemt met de kwade handeling als zodanig en de handeling waarmee men medewerking verleent niet nabij is aan, maar los staat van de kwade handeling. Dit is het geval als de onderzoekers de bewuste cellijnen gebruiken, die afkomstig zijn van twee, ruim een halve eeuw geleden geaborteerde menselijke foetussen.

Voor een dergelijke vorm van medewerking aan een kwade handeling is volgens de katholieke leer bovendien een naar verhouding voldoende ernstige reden vereist. De ontwikkeling van een vaccin tegen het coronavirus, dat het leven in praktisch alle delen van de wereld de samenleving ernstig ontwricht, is zo’n reden. (Vgl. een verklaring hierover van de Pauselijke Academie voor het Leven uit 2005: notitie academyforlife.va.).

Raadt u katholieken dus aan om zich te laten vaccineren tegen Covid-19 zodra dit mogelijk is?

Ja, in het belang van het algemeen welzijn, waarbij de menselijk persoon centraal staat, raad ik vaccinatie aan. Mensen zijn dan niet alleen zelf beschermd tegen het virus, maar ook hun naasten worden beschermd en in die zin is vaccineren ook een daad van naastenliefde. Het bezwaar dat er kan zijn tegen het gebruik van bepaalde cellijnen die volgens een kwade handeling zijn verkregen, is daarbij afgewogen tegen de ernstige reden die er is om Covid-19 – en de ontwrichtende gevolgen daarvan voor de wereldwijde samenleving – een halt toe te roepen.


Europese Commissie bepaalt prioriteiten Sars-CoV-2 vaccinatie

Europese Commissie, 15 oktober 2020

De Europese Commissie heeft bepaald welke groepen bij vaccinatie tegen het Sars-CoV-2 virus voorrang zouden moeten krijgen. In willekeurige volgorde moet in eerste instantie gedacht worden aan:

  • healthcare and long-term care facility workers;
  • persons over 60 years of age;
  • persons whose state of health makes them particularly at risk;
  • essential workers;
  • persons who cannot socially distance;
  • more disadvantaged socio-economic groups.

Vaccinatie: door God verboden of juist mogelijk gemaakt?

Een visie vanuit Rooms-katholiek perspectief

Tijdschrift voor Gezondheidszorg en Ethiek, jaargang 30, nr 3, 2020

Er is veel discussie over vaccinatie in Nederland en andere Europese landen nu de vaccinatiegraad jaar in jaar uit verder is gedaald. In sommige landen is er al een vaccinatieplicht ingevoerd, de Nederlandse regering is ten aanzien van deze maatregel terughoudend. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de visie van de Rooms-katholieke Kerk op vaccinatie in het algemeen, de verhouding hiervan tot visies waarin vaccinatie geheel afgewezen wordt en een eventuele vaccinatieplicht.

In dit artikel bespreken van Ittersum en Hendriks de visie van de R.K. Kerk op vaccinatie in het algemeen. Het artikel is geshcreven vóór de COVID-19 pandemie en gaat dus niet in op nieuwere vaccins. In TGE van begin 2021 zal een addendum op dit artikel over vaccins tegen het SARS-CoV-2 virus gepubliceerd worden. Ook schreven beide auteurs over vaccins tegen SARS-CoV-2 op deze website.


Kun je moreel verantwoord vaccineren tegen Covid-19?

Katholiek Nieuwsblad, 29 mei 2020

door Anton ten Klooster, universitair docent moraaltheologie aan Tilburg School of Catholic Theology

Er is een kans dat een vaccin tegen Covid-19 ontwikkeld zal zijn uit cellijnen, afkomstig uit een geaborteerde foetus. Mag je zo’n vaccin dan eigenlijk wel ontvangen?

We verlangen naar een samenleving waarin grootouders hun kleinkinderen omhelzen, je samen kunt zingen in de kerk en je met vrienden zij aan zij op het terras kunt zitten. Eén van de voorwaarden daarvoor is dat er een hoge mate van immuniteit tegen het coronavirus Covid-19 is. Immuniteit wordt het snelst verkregen door een vaccinatieprogramma, maar mogelijk worden voor een vaccin cellen gebruikt die afkomstig zijn van een geaborteerde foetus. Is het moreel aanvaardbaar zo’n vaccin te ontvangen?

Het is belangrijk op te merken dat de cellen die gebruikt worden voor het ontwikkelen van vaccins in de regel niet direct afkomstig zijn van geaborteerde foetussen. Zo werd na een abortus in 1973 een groep cellen verkregen en gebruikt in een Leids laboratorium. Sindsdien zijn die cellen verder gekweekt voor medisch onderzoek. De huidige cellen zijn dus niet specifiek cellen van de foetus, maar ‘afstammelingen’ daarvan. Dat verandert vanzelfsprekend niets aan de tragiek van dit verloren leven, vermoedelijk van een meisje. Niets maakt goed dat haar het recht op leven ontnomen werd.

In 2005 publiceerde de Pauselijke Academie voor het Leven een notitie over de vraag hoe we het respect voor de waardigheid van het leven kunnen bevorderen en tegelijk onze gezondheid beschermen. De principes daaruit keerden in 2008 terug in de instructie Dignitas Personae van de Congregatie voor de Geloofsleer. De afwegingen in deze documenten zijn bijzonder actueel. Wetenschappers gebruiken voor de ontwikkeling van vaccins celmateriaal met de juiste eigenschappen. Een aantal uit abortus verkregen cellijnen wordt daarom voor verschillende onderzoeken gebruikt. Wie betrokken is bij onderzoek met dit materiaal, staat relatief dicht bij de abortus die eerder gepleegd werd en in zichzelf een groot kwaad is. Gebruik ervan suggereert instemming daarmee.

Onderzoekers en farmaceuten hebben daarom de morele verantwoordelijkheid om alternatieven te onderzoeken en toe te passen, zoals dierlijke cellen of cellen uit ander menselijk weefsel. Politici hebben de verantwoordelijkheid bij te dragen aan het ontwikkelen van alternatieven, door bijvoorbeeld financiering van stamcelonderzoek afhankelijk te maken van deze ethische randvoorwaarden. En wie wordt opgeroepen voor vaccinatie, heeft de plicht om alternatieve vaccins te vragen, waar dat redelijk is. Ook kan men druk op de politiek zetten om de ontwikkeling van alternatieven te faciliteren.

Maar wat als er nog geen veilig alternatief is voor een vaccin uit abortief weefsel? De Academie voor het Leven benadrukt dat we hier weer een aantal stappen verder zijn in de schakel van gebeurtenissen vanaf de abortus. We gebruiken die niet direct en hebben er ook niet zondermeer mee ingestemd.

Het vermijden ervan is nog steeds wenselijk, maar er kunnen zwaarwegende reden zijn om dit vermijden niet als een morele plicht op te vatten. Bij de mazelen bijvoorbeeld, kan een niet-gevaccineerd kind zelf gezond blijven, maar wel de oorzaak zijn dat een zwangere vrouw een kind met ernstige afwijkingen krijgt. De Academie wijst erop dat de ouders van dit niet-gevaccineerde kind daar dan verantwoordelijkheid voor dragen. Bestaat er dan geen geschikt alternatief, dan mag je een vaccin met abortief weefsel te gebruiken, ter bescherming van de gezondheid. Uiteraard moet alles op alles gezet worden om wél zo snel mogelijk moreel verantwoorde alternatieven te ontwikkelen.

Toegepast op een toekomstige vaccinatie tegen Covid-19, betekent dit dat we ons nu al moeten laten horen naar de politiek, die door wetgeving en financiering controle uitoefent op farmaceutische bedrijven.

Verder wordt duidelijk dat we verantwoordelijkheid dragen voor onze eigen gezondheid én die van anderen. In onze afweging moeten we ons afvragen of niet-vaccinatie betekent dat we aan een groot risico. Daarbij veronderstellen we dat het virus, net als de andere ziekten waartegen we vaccineren, ongecontroleerd zal blijven rondgaan als we niets doen om immuniteit te verkrijgen en behouden.


Overgenomen met toestemming van Katholiek Nieuwsblad.


Hoorzitting in Tweede Kamer: ondergrens dalende vaccinatiegraad nodig

Medisch Contact, 21 januari 2019

De dalende vaccinatiegraad in Nederland lijkt tot stilstand gekomen. Dat neemt niet weg dat de landelijke politiek een ondergrens moet bepalen voor de minimaal gewenste vaccinatiegraad, vindt universitair hoofddocent rechtsfilosofie Roland Pierik (UvA). De overheid moet volgens hem ook vastleggen hoe er wordt gehandeld als die ondergrens is bereikt.


Note on Italian vaccine issue

The Pontifical Academy for Life issued a document commenting on the Italian vaccine issue, in collaboration with the “Ufficio per la Pastorale della Salute” of Italian Bishops’ Conference and the “Association of Italian Catholic Doctors”, on July 31, 2017.

Clarifications on the medical and scientific nature of vaccination

The lack of vaccinations of the population indicates a serious health risk of diffusing dangerous and often lethal diseases and infections that had been eradicated in the past, such as measles, rubella, and chickenpox. As noted by the Italian National Health Institute, since 2013 there has been a progressive trend in decreasing vaccination coverage. Vaccination coverage data for measles and rubella decreased from 90.4% in 2013 to 85.3% in 2015, contrary to WHO indications that recommend 95% vaccination coverage to eliminate virus circulation.

In the past, vaccines had been prepared using cells from aborted human fetuses, however currently used cell lines are very distant from the original abortions. The vaccines being referred to, the ones most commonly used in Italy, are those against rubella, chickenpox, polio, and hepatitis A. It should be noted that today it is no longer necessary to obtain cells from new voluntary abortions, and that the cell lines on which the vaccines are based in are derived solely from two fetuses originally aborted in the 1960’s. From the clinical point of view, it should also be reiterated that treatment with vaccines, despite the very rare side effects (the events that occur most commonly are mild and due to an immune response to the vaccine itself), is safe and effective. No correlation exists between the administration of the vaccine and the onset of Autism.

Reflections on the ethical nature of vaccines:

In 2005 the Pontifical Academy for Life published a document entitled: “Moral reflections about vaccines prepared from cells of aborted human fetuses” which, in the light of medical advances and current conditions of vaccine preparation, could soon be revised and updated.

Especially in consideration of the fact that the cell lines currently used are very distant from the original abortions and no longer imply that bond of moral cooperation indispensable for an ethically negative evaluation of their use.

On the other hand, the moral obligation to guarantee the vaccination coverage necessary for the safety of others is no less urgent, especially the safety more vulnerable subjects such as pregnant women and those affected by immunodeficiency who cannot be vaccinated against these diseases.

As for the question of the vaccines that used or may have used cells coming from voluntarily aborted fetuses in their preparation, it must be specified that the “wrong” in the moral sense lies in the actions, not in the vaccines or the material itself.

The technical characteristics of the production of the vaccines most commonly used in childhood lead us to exclude that there is a morally relevant cooperation between those who use these vaccines today and the practice of voluntary abortion. Hence, we believe that all clinically recommended vaccinations can be used with a clear conscience and that the use of such vaccines does not signify some sort of cooperation with voluntary abortion. While the commitment to ensuring that every vaccine has no connection in its preparation to any material of originating from an abortion, the moral responsibility to vaccinate is reiterated in order to avoid serious health risks for children and the general population.

Rome, 31 July 2017
Pontifical Academy for Life – National Office for Health Pastoral Care (CEI) – Association of Italian Catholic Doctors