Katholiek Nieuwsblad, 11 oktober 2022
door Francesco Paloni

Het verbod om iemand te helpen bij zelfdoding moet helemaal verdwijnen, bepleit Coöperatie Laatste Wil (CLW). De organisatie spande maandag samen met 29 mede-eisers een rechtszaak aan tegen de Nederlandse Staat.

Als het aan CLW ligt moeten mensen zelf kunnen kiezen voor levensbeëindiging. Onder de huidige euthanasiewet kan dit alleen nadat een arts hier toestemming voor heeft gegeven. Daarbij moet sprake zijn van uitzichtloos en ondraaglijk lijden. Daarnaast verbiedt de wet om hulp te verlenen bij euthanasie. CLW wil dat dit juridisch verbod van tafel gaat.

Verkeerde boodschap

“Eigenlijk ben ik het een beetje met ze eens”, reageert hoogleraar Ethiek Theo Boer. Het voormalig lid van de Regionale Toetsingscommissie Euthanasie ziet in de bestaande euthanasiewet het eigenlijke probleem.

“Als je er enerzijds op staat dat alle hulp bij levensbeëindiging moet plaatsvinden door een arts, dan heeft dit als voordeel dat de arts deskundig is op het gebied van levensbeëindiging”, redeneert Boer. Anderzijds, zegt hij, geeft de samenleving in de persoon van een arts een verkeerde boodschap af aan de patiënt.

‘Doe het niet’

“We geven hiermee mensen die uit het leven willen stappen groot gelijk. Sterker nog: we gaan ze daarbij helpen. Dat vind ik een hele problematische tendens in Nederland.” Boer pleit er daarom al langer voor om artsen op grotere afstand van levensbeëindiging te plaatsen. “Ik blijf levensbeëindiging problematisch vinden en zal altijd tegen iemand zeggen: doe het niet. Maar als iemand dat per se wil, laat hem dan zijn eigen verantwoordelijkheid dragen.”

Onaantastbare waardigheid

Moraaltheoloog Lambert Hendriks plaatst vanuit een katholiek perspectief bezwaren bij het initiatief van CLW. “Als je hulp bij zelfdoding zo toegankelijk gaat maken verdwijnt er weer een drempel”, zegt hij. “Daarmee help je niet: je beëindigt het probleem, maar je maakt tegelijk de mens zelf tot probleem. Die heeft echter een onaantastbare waardigheid.”

Schrijnend

Volgens Hendriks is zelfdoding een uitdrukking van schijnbaar onoplosbare problematiek bij mensen die ervoor willen kiezen. “Ze zien dan geen andere uitweg dan de dood. Moet je dan zeggen: laat ze maar? Dat is schrijnend.” De maatschappij moet er juist alles op alles zetten om mensen te helpen om niet voor euthanasie te kiezen, stelt de moraaltheoloog. “Zelfs als er menselijk gezien geen oplossing lijkt te zijn, moet je manieren zoeken om het leven van deze mensen zinvol te maken. Help mensen om te beseffen dat ze er mogen zijn. Dat is waardevol.”

De rechtbank in Den Haag waar CLW de rechtszaak heeft aangespannen, komt uiterlijk medio december met een uitspraak.

Katholiek Nieuwsblad, 26 november 2021
door Selinde van Dijk-Kroesbergen

Voor het eerst heeft iemand in Italië groen licht gekregen voor medische hulp bij zelfdoding. Een ethische commissie van artsen en psychologen verklaardn dinsdag dat een 43-jarige verlamde Italiaan voldoet aan alle eisen van een wet uit 2019 die hulp bij zelfdoding onder bepaalde voorwaarden toestaat.

Het Vaticaan noemt deze toestemming “een ethische nederlaag voor iedereen”. De katholieke Kerk in Italië zei dat het leven “beschermd en verdedigd” moet worden.

Verlamd geraakt

De man – die bekend staat als Mario – is elf jaar geleden aan alle ledematen verlamd geraakt bij een auto-ongeluk. Hij vond het leven ondragelijk en wilde sterven.

Euthanasie is in Italië verboden. Maar sinds een uitspraak van een Italiaanse rechtbank in 2019, is hulp bij zelfdoding – waarbij de persoon zelf een dodelijk middel inneemt – in een aantal gevallen toegestaan: de aandoening moet “onomkeerbaar” zijn en er moet sprake zijn van “ondraaglijk lijden”.

De uitspraak kwam nadat de rechter zich had gebogen over de zaak van Fabiano Antoniani, een dj die in 2017 op veertigjarige leeftijd stierf in een euthanasiekliniek in Zwitserland. Antoniani was ook verlamd door een ongeluk. Hij was blind en had hulp nodig bij het eten en ademen.

Besluit

Mario wende zich tot de gezondheidsdienst van Ancona om te oordelen of hij voldeed aan de voorwaarden voor hulp bij zelfdoding. De gezondheidsdienst weigerde dit echter te toetsen. Mario spande vervolgens een rechtszaak aan tegen de dienst die hij in juli in hoger beroep won. De rechtbank oordeelde dat de ethische commissie wel degelijk moest beoordelen of hij in aanmerking kwam voor hulp bij zelfdoding.

Afgelopen dinsdag publiceerde de commissie haar besluit. Daarin uitte ze haar bezorgdheid over de vraag of het medicijn dat Mario had aangevraagd, en de aangegeven hoeveelheid, medisch verantwoord was. Het merkte ook op dat niet was gespecificeerd hoe het medicijn zou worden toegediend.

Reactie katholieke Kerk

Na de publicatie van dit besluit verdedigde de katholieke Kerk haar standpunt. Massimo Angelelli – hoofd van het gezondheidsbureau van de Italiaanse bisschoppen, zei in een reactie: “Het leven is een ontvangen goed dat onder alle omstandigheden moet worden beschermd en verdedigd. Niemand kan geroepen worden om de drager te zijn van de dood van anderen. Het menselijk geweten verhindert ons dit te doen.”

Theoloog en aartsbisschop Bruno Forte vertelde de Italiaanse krant Corriere della Sera “tegen de klippen op” te hopen dat Mario zijn besluit zal heroverwegen.

“Wie besluit een einde aan zijn leven te maken, kan van mening veranderen en accepteren om te leven als hij zichzelf in een liefdesrelatie ziet geplaatst,” zei Forte. “Ervaren in die relatie, kan zelfs de pijn die niet langer wordt verholpen door palliatieve geneeskunde acceptabel worden.”

De aartsbisschop wees ook op verklaringen van de Pauselijke Academie voor het Leven, “die heeft aangespoord om ‘de ernst van wat Mario heeft meegemaakt niet te bagatelliseren’ en tegelijkertijd het signaal gaf dat Mario op geen enkele manier mag worden ‘aangemoedigd om zichzelf van het leven te beroven’”.

Referendum

Het besluit van de ethische commissie van Ancona komt op het moment dat het Italiaanse parlement overweegt een referendum te houden om euthanasie en hulp bij zelfdoding te legaliseren. Tot nu toe was euthanasie – waarbij de zorgverlener een dodelijk middel aan de patiënt toedient – niet toegestaan. Dat komt mede door het verzet van de Kerk en een aantal katholieken dat in het parlement zit.

Naar verwachting zal op 29 november een referendumverzoek hierover worden beoordeeld. Activisten hebben meer dan een miljoen handtekeningen verzameld voor een petitie waarin om een referendum wordt gevraagd.

Al in 2019 bleek uit opiniepeilingen dat er steeds meer Italianen voor een euthanasieregelgeving zijn. 92 procent zei voor regelgeving te zijn, of afhankelijk van de omstandigheden voor een wettelijk kader voor euthanasie te zijn.

Overgenomen met toestemming van Katholiek Nieuwsblad.

Katholiek Nieuwsblad, 12 december 2019

Aartsbisschop Vincenzo Paglia, voorzitter van de Pauselijke Academie voor het Leven, zou de hand vasthouden van iemand die sterft door hulp bij zelfdoding. Hij ziet dat niet als een impliciete goedkeuring van een praktijk die de Kerk principieel afwijst.

Paglia sprak dinsdag met journalisten, voorafgaand aan een tweedaags symposium over palliatieve zorg. Hij stelde daarbij ook dat katholieken moeten zorgen voor een contrast.

Hij vindt het van essentieel belang om gemeenschappen en landen te wijzen op de holistische benadering van zorg. “We willen voorkomen dat het groeiende aantal ouderen leidt tot niet alleen een wegwerpcultuur, maar tot een echte verwerping, dat wil zeggen, de cultuur van euthanasie.”

‘De hand van een stervende vasthouden’

In reactie op een vraag zei hij als priester aanwezig te willen zijn bij een zelfdoding, omdat “de Heer nooit iemand in de steek laat. Zelfs als we tegen hulp bij zelfdoding zijn, omdat we het vuile werk van de dood niet willen verrichten”.

“Er zijn, de hand van een stervende vasthouden, is iets dat iedere gelovige zou moeten voorstaan zoals zij een cultuur voorstaan die tegen hulp bij zelfdoding is.”

Vechten tegen de ‘egoïstische’ maatschappij

Katholieken zouden volgens de aartsbisschop ook voor een contrast moeten zorgen, en moeten blijven vechten tegen de “egoïstische” maatschappij die ouderen en terminaal zieken tot “niet goed genoeg” en “overbodig voor de wereld” bestempeld.

Richtlijn Zwitserse bisschoppen

De Zwitserse bisschoppen publiceerden vorige week richtlijnen over pastorale zorg rond hulp bij zelfdoding. Daarin staat dat pastorale zorgverleners niet aanwezig zouden moeten zijn als iemand op die manier sterft.

Gevraagd naar zijn gedachten over dergelijke richtlijnen, zei Paglia: “Laat de regels gaan. Ik geloof dat niemand verlaten zou moeten worden. Ik zou de ideologie uit deze situatie willen verwijderen.”

‘Een vraag naar liefde die niet vervuld werd’

Zelfmoord noemde hij een “verlies” voor de rest van de maatschappij. “We kunnen het nooit veranderen in een ‘wijs besluit’.”

Tegelijk zei hij de uitvaart te doen van mensen die hun eigen leven hebben beëindigd, omdat hij zelfmoord ziet als “een grote vraag naar liefde die niet vervuld werd. Dit is waarom de Heer nooit iemand in de steek laat”.

“In deze egoïstische maatschappij hebben we geen nieuwe wetten nodig. We hebben meer liefde nodig, een mede-verantwoordelijkheidstoevoeging. We zijn allemaal nodig, we kunnen niemand missen. Een maatschappij die zelfmoord goedkeurt of mensen achterlaat die ‘niet goed genoeg’ zijn, is een wrede maatschappij,” voegde hij toe.

‘Zelfmoord is een mislukking van de gehele maatschappij’

“Ik zie zelfmoord persoonlijk als een mislukking van de gehele maatschappij. Maar het is geen mislukking van God,” zei de prelaat. “We zijn allen kinderen van God. Kan een moeder haar zoon in de steek laten?”

Paglia wees er op dat de Kerk leert dat er geen zekerheid is over wie er in de hel is; zelfs niet in het geval van de apostel Judas, die Jezus verraadde en zich toen verhing. Als een katholiek iets anders beweert, “is het ketterij”.

Religie, spiritualiteit en gezondheid

De bijeenkomst werd gesponsord door de Pauselijke Academie voor het Leven en het WISH-initiatief, een onderdeel van de Qatarstichting, met ondersteuning van het British Medical Journal.

Het evenement draait om de mogelijke positieve effecten van religie en spiritualiteit op het welzijn en de kwaliteit van leven van patiënten en hun families. In de presentaties komen de christelijke, joodse en islamitische benaderingen van medische ethiek en palliatieve zorg.

Meer begrip voor dilemma’s zorgpersoneel

Sultana Afdhal, hoofd van het WISH-initiatief, sprak de hoop uit meer begrip voor de ethische dilemma’s van zorgpersoneel te creëren, door medici en geestelijk leiders met elkaar in gesprek te brengen.

Hij hoopt dat er gemeenschappelijke grond gevonden wordt, en het lijden van mensen kan worden verlicht door naast hun lichamelijke en psychische noden, ook hun geestelijke noden onder ogen te zien.

Wetenschap en geloof

Ook Kamran Abbasi, arts en redacteur van het British Medical Journal ziet het belang van de combinatie van wetenschap en geloof.

“De overtuigingen van mensen spelen een belangrijke en centrale rol in hun besluitvorming betreffende hun gezondheid. Het is belangrijk dat mensen van alle geloofsovertuigingen en achtergronden op wetenschappelijke bewijzen kunnen bouwen om lange en gezonde levens te leiden.”

Interview met kardinaal Eijk over dit onderwerp

Overgenomen met toestemming van Katholiek Nieuwsblad.

Katholiek Nieuwsblad, 6 juni 2019

Het Vaticaan heeft geschokt gereageerd op de dood van de Nederlandse Noa Pothoven.

De zeventienjarige Pothoven stierf zondag nadat ze was gestopt met eten en drinken. Ze leed aan depressies, posttraumatische stress en anorexia nadat ze meermaals was verkracht en misbruikt.

Tweet paus Franciscus

Paus Franciscus tweette naar aanleiding van de zaak: “Euthanasie en hulp bij zelfdoding zijn een nederlaag voor allen. Het antwoord waartoe wij opgeroepen zijn, is degenen die lijden nooit in de steek te laten, nooit op te geven, maar te verzorgen en lief te hebben om de hoop te herstellen.”

Overigens gaat het in dit geval om vrijwillige versterving, waarbij artsen hebben afgezien van ingrijpen, niet om euthanasie of hulp bij zelfdoding, zo merken verschillende experts op. Volgens De Gelderlander werd Pothoven begeleid door een medisch team.

In een tweet noemde de Pauselijke Academie voor het Leven de dood van Noa Pothoven “een groot verlies voor iedere beschaafde samenleving en voor de mensheid. We moeten altijd de positieve redenen voor het leven benoemen”.

‘De fundamentele vraag’

De voorzitter van de Academie, aartsbisschop Vincenzo Paglia, vertelde Vatican News te bidden voor Pothoven en haar nabestaanden. “Ik wil allereerst de ziel van de gestorvene aan Gods handen toevertrouwen. De Heer laat nooit iemand in de steek.”

“Haar leven is tragisch ten einde gekomen, maar haar leven werd door een tragische ommekeer gekenmerkt en dat mogen wij ook niet vergeten”, aldus Paglia. “Zij was slachtoffer van misbruik, en dat leidde tot anorexia en zelfs tot depressie. Dat laat ons de fundamentele vraag stellen: is het dan niet mogelijk, dat de samenleving op een levensbeamende wijze kan antwoorden op deze tragische problemen?”

‘Een grote nederlaag’

“Het geheel is in ieder geval een grote nederlaag, juist voor de Europese samenleving”, vervolgde hij. “Als ik eraan denk dat de Noord-Europese landen gelden als vooruitstrevende en rijke naties, waar men goed leeft, dan zie ik dat juist daar de eenzaamheid en isolatie zeer sterk zijn. Daar voelt men zich misschien rijk en welvarend, maar tegelijk zo alleen en daarom zo kwetsbaar.”

De dood van Noa Pothoven krijgt opvallend veel aandacht in buitenlandse media.

Overgenomen met toestemming van Katholiek Nieuwsblad.